• Nerea Intxausti idazleak emakume horien ondarea txikienengana iristeko helburuarekin sortu du.
• Pasaiako Batelerak dantza tipikoa eskaini dute zuzenean aurkezpenean.

Batelerak izan dira protagonista gaur Albaola Itsas Kultur Faktorian egindako prentsaurrekoan, Pasaiako Batelerak elkartearen eta Tere Batelera liburuaren aurkezpenaren bitartez. Prentsarekin egindako hitzorduaren helburua izan da Pasaia Itsas Festibalak gure portuetatik desagertutako ofizio honen memoria zabaltzeko programazioan eskaintzen duen leku nabarmena aurkeztea. Pasaiako Batelerak elkartea arduratuko da horretaz, eta bere presentziarekin eta dantzekin Festibalaren une garrantzitsuenak dinamizatuko dituzte. Bestalde, emakume horien historiaren transmisioa Tere Batelera liburuaren bidez ziurtatuko da, emakume horien historia euren jarduera profesionala ezagutu ez duten belaunaldi berriei hurbiltzea helburu duen haurrentzako ipuina.

Ekitaldiari hasiera emateko, Pasaiako Batelerak elkarteko 8 kidek zortzikoa izeneko dantza tipikoa eskaini dute zuzenean, Marijo Gaztelumendi txistulariak lagunduta. Hasiera alai horren ondoren, Xabier Agote Albaolako presidente eta Pasaia Itsas Festibaleko zuzendariak eman die hasiera hitzaldiei. Agotek ongietorria eman die esanez pozarren dagoela liburu honekin eta bateleren amets honekin: "Askoz gehiago merezi dute, baina gutxienez gure aletxoa jarri dugu gure itsas historian batelerek izan duten papera argitzeko bide bat irekiz. Pasaian emakumeek oso paper nabarmena izan dute beti portuko jardueretan, eta, nolabait, itsas historiaren zati hori nabarmentzeko unea da".

Ondoren, Pasaiako Batelerak taldeko Lourdes Castillok eta Karmele Camarak hartu dute hitza. Horrela, bateleraren figurak haientzat duen garrantzia azpimarratu nahi izan dute: "erreferente historiko garrantzitsua da eta ohore handia da guretzat haiek janzten ziren bezala janztea. Haien irudia ikusarazteko haiek erabiltzen zituzten jantziak janzten ditugu. Irudi hori oso erakargarria da orain bisitarientzat eta pasaitarrentzat. Haien galderei erantzutea haien existentzia eta portu honetako eguneroko bizitzan izan zuten garrantzia zabaltzeko modu bat da. Haiek omentzeko modu bat da, haien oroitzapena berpizteko eta haien lan handiari balioa emateko". Camarak gaineratu duenez, hain garrantzitsua den eta, hala ere, hain ezezaguna den figura bati balioa emateko lan egiten dute.

Emakume horien lana zabaltzen jarraitzeko asmoz, kasu honetan, txikienengana iritsi nahian, Tere Batelera ipuina aurkeztu da. Honela azaldu nahi izan du Nerea Intxausti idazleak: "Ipuina idazteak aukera eman dit duela mende batzuk badia honetan gertatzen zenari ahotsa emateko, eta ipuinak berak balioa eman nahi die gaur egun batelerak harrotasun osoz ordezkatzen dituzten emakume horiei".

Jarraian, Teo Alberro, Pasaiako alkate eta Pasaia Itsas Festibaleko presidentea: "Nire eskerrik beroenak adierazi nahi dizkiot Pasaiako Batelerak elkarteari, antzinako ofizio honen oroimena zaintzen eta zabaltzen egindako lan nekaezinagatik. Eskerrik asko zuen dedikazioagatik eta konpromisoagatik.

Bestalde, gaur lehen aldiz aurkeztu den Tere Batelera liburua literatur lan bat baino askoz gehiago da. Belaunaldien arteko zubia da, Nereak ireki digun leihoa, iragana bizi izan zutenen begietatik begiratzeko. Horregatik, berriro zoriondu nahi dut Nerea Intxausti, behin eta berriz kontatzea eta iraunaraztea merezi duten istorio hauek berreskuratzeko eta partekatzeko egindako ekarpen baliotsuagatik.

Pasaiako Udalak gure komunitatearen memoria eta kultura sustatzen duten ekimenak babesten jarraitzeko duen konpromisoa berretsi nahi dut. Batelerak gure itsas- eta kultura-ondarearen partaide ukaezinak dira, eta gure erantzukizuna da haien ondarea datozen belaunaldietara iristea, denboraren mugak gaindituz".

Pasaiako Portuko Agintaritzaren zuzendari David Candelarioren txanda iritsi da: "Festibalaren laguntzaile garen aldetik, azpimarratu nahi dut Festibalak aukera ematen duela gure itsas ondarea balioesteko, eta itsaso eta bertako jendea zehazki, batelerak, omentzeko, emakumeek mendeetan zehar Pasaiako portuan egin zuten funtsezko lan bat ikusaraziz".

Hitzartzeekin amaitzeko, Maria Jose Telleriak, Gipuzkoako Foru Aldundiko Kulturako zuzendari nagusiak hau adierazi du: "Gaur aurkezten dugun liburu honek ahotsa ematen dio batelerek ikusezin bihurtzen zituen gizarte batean bizkarrean zeramaten pisuari. Ahanztura historikotik haien oroimena berreskuratzeaz gain, emakumeek garai hartako bizitza ekonomiko eta sozialean zuten garrantzia aitortzea ere bilatzen du proiektu honek. Emakume guztiek historian zehar izan duten ezinbesteko zereginaren oroigarri dira, gure gizartearen funtsezko egiturei eutsi baitzieten haien ahaleginarekin".

PASAIAKO BATELERAK

XVII. mendetik XX. Mendera, batelerak funtsezko taldea ziren Pasaiako eta inguruetako portu-jarduerarako. Emakume horiek badiako salgaien eta pertsonen garraioaren bizkarrezurra ziren, atoi-lanak eginez eta itsasontzien sarrera eta irteera erraztuz. Gaur egun, Pasaiako Batelerak beren ondarea ikusarazteko lanean ari dira, eta, horrez gain, tokiko garapen sozioekonomikoa bultzatzen ari dira, jaialdia bezalako ekitaldien bidez, non batelerak eskualdearen historia aberatsaren ordezkari garrantzitsuak izaten jarraitzen duten.

TERE BATELERA

Gazteenei zuzendutako Tere Batelera ipuinaren helburua Pasaiako Bateleren historia eta garrantzia gazteen iruditerian sartzea da. Nerea Intxausti Castiñeirak idatzia eta Ainhoa Aizpurua Oyarbidek ilustratua, "Tere" neskato pasaitarraren bizitza kontatzen du. San Pedron bizi da, eta batelari bihurtzeko aukera du. Eskaintza horri ezin dio uko egin. Gaur aurkeztu dute liburua, eta Pasaia Itsas Festibalean hainbat tokitan eskuratu ahal izango da, euskaraz zein gaztelaniaz.